Doelstelling van een belevings-, zintuigen-, of snoezelentuin

Een tuin waar het opdoen van zintuiglijke ervaringen centraal staat en waar doelgericht gewerkt wordt aan het opdoen van deze ervaringen. Het is een ontmoetingsplaats/beleven van natuurmaterialen/educatieve activiteiten passief en actief aan deelgenomen worden.

Een tuin waar letterlijk voor iedereen iets te beleven valt ook al zijn je beperkingen nog zo groot......

Het contact met de wereld

Bij meervoudig en laag niveau verstandelijke gehandicapten loopt het contact met de wereld vaak via zintuiglijke waarneming kijken en luisteren naar, voelen en ruiken aan, proeven van, verder reikt hun handelen vaak niet. De zintuiglijke ervaring is het voertuig van de veelal niet verbale communicatie van de ernstig verstandelijke gehandicapten om zich te uiten, de omgeving waar te nemen en zich te ontwikkelen.Omdat de natuur bol staat van elementen die menselijke zintuigen en de geest prikkelen is de groene tuin en binnenruimte een zeer geschikte plek voor zintuigactivering , voor actieve en passievebeleving .

{mospagebreak}

De prikkels van de natuur

Want een tuin is een omgeving waar de zintuiglijke prikkels niet vastliggen.Een tuin waar je doorheen gereden kan worden als jezelf niet kunt lopen en kunt voelen, horen en ruiken. Als je niet kunt zien waardoor je toch veel kunt beleven. De prikkels uit de natuur doen een beroep op alle zintuigen, ze zijn oneindig en liggen als het ware voor het oprapen. De wind die door je haren waait, vogels die fluiten, iedere struik, boom of plant die weer anders voelt, bessen die je kunt eten, de geuren van bloemen of pas gemaaid gras enz.

Hoe maken we een belevingstuin?

Alleen hoe maken wij de tuin bereikbaar voor de cli?nten, zodat ze ook zelf op" ontdekkingsreis" kunnen?

• Door simpele aanpassingen, rolstoelvriendelijke paden, verhoogde bakken, open staan voor de natuur en goed observeren.
• Alles wat er in de tuin aanwezig is, is stimulerend en uitgebreider dan welk snoezelmateriaal dan ook.

Aansluiten bij de wensen van cliënten

Hoe weten wij of de tuin voldoet aan de wensen van de cliënten?

Om erachter te komen wat de wensen van de cliënten zijn heb ik een vragenlijst gemaakt voor de begeleiders die dagelijks met de cliënten werken. Die weten heel goed waar de voorkeuren van hun cliënten liggen. In de vragenlijst heb ik gevraagd waar de voorkeur van hun cliënten liggen.Zodat ze aan kunnen kruizen wat voor hun cliënten van toepassing is.

Welke tast behoeften hebben de cliënten?

Handen/tast:

• Harde tast materialen
• Zachte tast materialen
• Warme tastmaterialen
• Koude tastmaterialen
• Enz.

Met deze gegevens kunnen wij ideeën opdoen voor onze inrichting van de zintuigactiverende tuin.

{mospagebreak}

Verzamelde ideeën

1. Buiten (Beleving/zintuigentuin) met geur/tast/gehoorgedeelten

• doolhof
• stiltehoek
• rotsparty of rotstuin
• ontmoetingsplaats
• edukatieve activiteiten(groei van plantjes
• pluktuin 1x14 dagen een middag open
• groepstuintjes

2. Zintuiglijke prikkeling

• Ogen / zien: het aanbieden van planten en bloemen met een sterk verschillend uiterlijk (vormen kleur): zorgen voor insecten, zoals vlinders, die je bijvoorbeeld met behulp van planten aantrekt: het (laten bewegen van bladeren en twijgen door de wind of ventilatoren; vissen en waterplanten in een vijver of aquarium; de werking van licht en donker; zoals zon en schaduw. (Daar vloeien ook andere gewaarwordingen uit voort.)
• Oren / horen: Het kletteren van water(waterval, fontein); het fluiten van vogels; het ruisen van de wind, geluid van bamboe, vogels, insecten.
• Handen /tasten: planten (delen), die verschillend aanvoelen, van fluweelachtig tot stekelig, van glad tot ruw, van sappig tot kurkdroog, van buigzaam tot onwrikbaar; grove en fijne materialen, warm en koud, nat en droog, wind en regen (zand, water, modder, grind, klei, stro, compost); beestjes die over de handen lopen of kruipen.
• Mond/proeven: uiteraard geen giftige planten in de tuin.

Wel aandacht voor eetbare en drinkbare tuinproducten(kruiden, fruit, thee, soep, jam)

3. De heel lichaam/totale beleving:

• Sensomotorische gewaarwording op een golvend pad; bedden van hooi, stro
• Dieren in de tuin: insecten, vogels, rottend hout enz.
• Volgen van groei: planten die ontkiemen, snel groeien, uitlopen enz.
• Verschillende vloerelementen:hout,steen,grind, schelpen.

4. (Binnen) belevingskas:

In de belevingskas bevinden zich natuurlijke materialen zoals:

• Planten, kleine dieren, water, zand, stro.
• In de intieme en rustige sfeer kunnen de zintuigen geprikkeld worden :
• Het horen van de regen/hagel/sneeuw op het glas.
• Het geluid van kletterend water in een vijver.
• Het proeven van kruiden.
• Het zien van kleuren,planten,schaduwen.
• Het ruiken van bijv; citroengeranium en bijv: essenti?le oli?n.
• Het voelen van de zon.
• Voelen van natuurlijke materialen: kastanjes/eikels/wol enz.
• Zand/watertafel,stro/hooibed/verwarmde zandbak/voilaire.
• Er kunnen ook edukatieve activiteiten gevolgd worden.

5. Ontwerp van onze tuin

Wij hebben eerst geinventariseerd wat voor belevings/zintuigactiverende mogelijkheden er zijn voor onze tuin. Dit is tekening gebracht en uitgewerkt op een plaat. Hierdoor is duidelijk geworden wat wij willen (ook voor onze sponsors !)

1. de kas (1a-binnen) belevingskas
2. blokhut 1
3. De sloot
4. Blokhut 2
5. De Druivenhoek
6. Het Doolhof
7. De Stiltehoek
8. Het Snijbloemenperk
9. De rozentunnel
10. Het Prieel
11. De Diverse Driehoek met geur,kleur-en tastplanten
12. De Brug
13. De Fruithoek
14. De Verhoogde Plantenbakken
15. De Decoratieve Planten
16. De vijver
17. De Bewoners Tuintjes
18. Het Ponton.
19. Fontein.
20. Rondwandeling

{mospagebreak}

Boeken die wij gebruikt hebben

Boeken die wij gebruikt hebben voor het inrichten van een beleving, zintuigentuin.

1. Hans Schuman; tastbaar groen.

Dit boek bevat lijsten met: 

• Geurende planten, bomen, kamerplanten
• Tastplanten in huis en tuin
• Planten die een geluidseffect kunnen veroorzaken
• Dieren in de tuin, vogels, insekten enz.

'Tastbaar Groen' is een pleidooi voor het gebruik van alle zintuigen bij het werken in en genieten van de tuin. Het is een allround handboek voor tuinliefhebbers met een visuele handicap én de mensen in hun omgeving.'Tastbaar Groen' is een boek met heel veel theoretische en praktische algemene kennis over tuinieren. Het geeft ook niet-visueel gehandicapte tuiniers een andere, vaak verrassende, kijk op hun tuin en de planten en dieren die zij daar tegen kunnen komen. 'Tastbaar Groen' leert tuinliefhebbers hun tuin opnieuw ontdekken.

Wordt niet meer gedrukt! Nog verkrijgbaar bij

• Dit e-mailadres wordt beveiligd tegen spambots. JavaScript dient ingeschakeld te zijn om het te bekijken.0172-213289 zolang de voorraad strekt!
• Tweede hands bij de Slegte.
• Of te leen bij de bibliotheken.

1998, 144 p., illustraties, ISBN: 90 6255 802 X, aangepaste leesvormen via de NLBB, telefoon: 070-3211211. Uitgegeven door Terra, in samenwerking met Bartim?us.

2. Hans Schuman; de tuin te lijf

Dit boek laat zien hoe vruchtbaar het kan zijn beperkingen (van bijvoorbeeld een handicap) naar de achtergrond te dringen en de nadruk te leggen op de mogelijkheden die mensen hebben bij het zelf vormgeven van hun omgeving.

Auteur Hans Schuman heeft samen met zijn leerlingen een schooltuin gerealiseerd. Daarin worden alle zintuigen uitgedaagd tot activiteiteit. Uit zijn praktijk blijkt dat het tuinieren andere aspecten van het menszijn stimuleert: het verhoogt de creativiteit en het gevoel van eigenwaarde van de deelnemers. Ook bevordert het de sociale interacties en het contact met en de herkenning van de 'aardse elementen'. Groepstuinieren helpt mensen meer zichzelf te zijn.

'De tuin te lijf' wil ook ontwerpers en inrichters van de openbare (groene) ruimte uitdagen om voorzieningen te realiseren die maximaal toegankelijk zijn voor iedereen die dat wil, met of zonder handicap.

1998, 104 p., illustraties, ISBN 90 71534 28 6, aangepaste leesvormen via de NLBB, telefoon: 070-3211211.

3. Monty Don; De zinnelijke tuin  (Engelse titel: De Sensuele garden Monty Don)

De zinnelijke tuin is anders dan alle andere tuinboeken, want zinnelijk tuinieren, wil zeggen dat je, je bewust bent van je eigen emoties en reacties tijdens het tuinieren, en deze gevoelens door de tuin laat versterken. Dit boek gaat dan ook niet over planten en tuinontwerpen, maar over tuiniers met gevoelens en zintuigelijke ervaringen. Kortom: over de lezers van dit boek. ISBN 90-257-3119-8. ( nog verkrijgbaar bij de Slegte)

Nederlandse belevings/zintuigactiverende/snoezeltuinen

1. Groen Belevingstuin (de Bosroos) SHEERENLOO (Westerhonk) (in voorbereiding)

• Groenbelevingstuin en belevingkas (in aanleg)
• Bosweg 18 2681 JN Monster
• Dit e-mailadres wordt beveiligd tegen spambots. JavaScript dient ingeschakeld te zijn om het te bekijken.

2. BEO-tuin in Nootdorp (Z-H)

• Belevings/educatie/ontmoetingstuin
• Crayenburch
• Brasserkade 4
• Postbus 15
• 2630 AA  Nootdorp
• Tel: 015-3102200

3. Belevingstuin Breda

• De Blauwe kamer Instelling voor zorg aan mensen met een visuele en verstandelijke handicap.
• Galderseweg 65 4836 AC Breda
• Tel: 076-5607500

4. Belevingstuin in Purmerend (voor ernstig verstandelijke gehandicapten)

• Spinnekops 1444 GN Purmerend
• http://www.prinsenstichting.nl/0299-459200

5. Parkettuin Amarant: belevingstuin voor verstandelijke gehandicapten.

• Postbus 715
• 5000 AS Tilburg
• Tel: 013-4645499